Perkütan ablasyon nedir?
Perkütan ablasyon, cilt üzerinden çok ince iğneler ile girilerek istenmeyen doku, nodül ya da tümörlerin cerrahi işleme gerek kalmadan etkisiz hale getirilmesi ve yok edilmesidir. Perkütan, bu işlemin kesi ve dikişe gerek kalmadan cilt üzerinden yapıldığını ifade eder. Ablasyon ise yok etme ve tahrip etme anlamına gelir. Bu işlem sırasında ultrason veya tomografi yardımı ile iğneler hedeflenen dokulara yönlendirilir ve tercih edilen yönteme göre tahrip gerçekleştirilir.
Ablasyon nedir?
Ablasyon, sözlük anlamı, "yok etme, tahrip etme, çıkartma ve yakma" olan terimdir. Terim, "çıkarmak" veya "taşımak" anlamına gelen Latince ‘ablatio’ kelimesinden türemiştir. Genel anlamda ısı, soğuk veya kimyasal maddeler gibi çeşitli yöntemlerle vücuttan istenmeyen dokuyu çıkarma, etkisiz hale getirme veya yok etme sürecini ifade eder.
Ablatif tedavi nedir?
Kalbin düzensiz veya anormal ritim bozukluğunu düzeltmeye yarayan bir prosedürdür. Bu yaklaşım, onkoloji, kardiyoloji ve dermatoloji dahil olmak üzere çeşitli tıbbi alanlarda çok sık kullanılır. Bu tedavide anormal kalp ritimlerine neden olan küçük kalp dokusuna, meme ve tiroid bezi kanserlerine vakanın durumuna bağlı olarak ısı (radyofrekans veya mikrodalga), soğuk (kriyoablasyon), lazer veya kimyasal maddeler uygulanır. Asıl amaç çevredeki sağlıklı dokuları korurken sorunlu dokuyu ortadan kaldırmaktır.
Perkütan ablasyon nasıl yapılır?
Minimal düzeyde cerrahi işlemin söz konusu olduğu bu işlemden önce hastanın ağrı hissetmemesi için lokal anestezi (veya sedasyon anestezisi) uygulanır. ‘Perkütan’ terimi basitçe ‘deri yoluyla’ anlamına gelir. Yani tedavi için derinin altından katater olarak bilinen ince, esnek, iğne benzeri bir tüp yerleştirilir. Ultrason, BT veya MR gibi gelişmiş görüntüleme yöntemleri kullanılarak kataterin ucu hedeflenen dokuya kadar doğru ve güvenli bir şekilde ulaştırılır. Vakanın durumuna göre yukarıda da ifade edilen yöntemlerden birisi seçilerek sorunlu bölge uzaklaştırılır. Yani radyofrekans veya mikrodalga ablasyonu gibi ısıya dayalı, kriyoablasyon gibi soğutma/dondurma odaklı yöntemler, lazer veya kimyasal maddeler ile doku parçalanır, hücreleri öldürülür. Bu işlem sırasında çevredeki sağlıklı dokular hiçbir şekilde olumsuz etkilenmez. İşlem tamamlandıktan sonra sadece kataterin giriş bölgesinin üzerine bandaj yerleştirilir.
Perkütan ablasyon tedavisi ne kadar sürer?
Perkütan ablasyon tedavisi, tiroid vakalarından örnek verecek olursak hedeflenen dokunun boyutuna ve konumuna bağlı olarak yaklaşık 5 ila 20 dakika arasında tamamlanır. Genel olarak kısa sürede tamamlanan bir işlem olan bu tedavide, süreyi etkileyen bazı faktörleri unutmamak gerekiyor.
Vakanın karmaşıklığı işlemin süresini etkileyen önemli bir faktördür. Örneğin, anormal doku hayati organların yakınında veya ulaşılması zor bir alanda bulunuyorsa, probu, yani katateri dikkatlice yerleştirmek için daha fazla zamana ihtiyaç olacaktır. Dokunun boyutu da önemlidir. Uzaklaştırılacak doku küçük ise daha az zaman gerektirirken, daha büyük veya birden fazla lezyonun bulunması prosedür süresini uzatır. Peki kullanılan yöntem? Radyofrekans ve mikrodalga ablasyonları genellikle daha hızlıdır. Kriyoablasyon adı verilen dondurma işlemi genellikle birden fazla döngü içerdiğinden daha uzun sürebilir.
Görüntüleme ekipmanının hassasiyeti ve tıbbi ekibin becerisi de süreyi etkileyebilir. Gelişmiş görüntüleme teknolojisine sahip deneyimli ekipler daha verimli çalışarak probun hedef dokuya doğru bir şekilde yönlendirilmesini sağlar. Netice olarak daha kısa sürede işlem tamamlanır.
Perkütan ablasyon sonrası nelere dikkat edilmeli?
İyileşme süreci kolay olan bir prosedür olsa da, perkütan ablasyon işlemden sonra dikkat etmeniz gereken bazı hususlar bulunuyor. Hızlı ve konforlu bir iyileşme için aşağıdaki talimatlara uymalısınız.
- İlk 48 saat boyunca duş almaktan kaçının! Tedavi bölgesini kuru tutarak enfeksiyon riskini azalt
- Oldukça küçük bir giriş yeri açıldığındanablasyon sonrası belirgin bir ağrı söz konusu olmaz. Ancak ağrınızın olması halinde hekiminizin verdiği ağrı kesicileri tavsiye edildiği şekliyle kullanabilirsiniz. Belirli aralıklarla yapılan buz kompresi de ağrınızı hafifletir.
- İyileşme sürecini yavaşlatabileceği ve komplikasyon riskini artırabileceği için sigara ve alkolden uzak durmanız isabetli olur.
- Pansumanı doktorunuzun talimatlarına göre değiştirin ve bölgenin her zaman temiz ve kuru kalmasını sağlayın.
- Kan dolaşımını desteklemek için hafif yürüyüşlerle başlayın, ancak en az birkaç hafta boyunca ağır egzersizlerden kaçının.
- Tedavi bölgesine baskı yapmamak için doktorunuzun önerdiği bir yatış pozisyonunda uyuyun.
- Kızarıklık, şişlik veya alışılmadık bir akıntı gibi enfeksiyon belirtilerini kontrol edin. Bunların varlığı komplikasyonun varlığını işaret edebilir!
- Doktorunuzun size bildirdiği takip randevularını aksatmayın. Gidişatı görmek için bu çok önemli!
Perkütan ablasyon işlemi niçin yapılır?
Perkütan ablasyon, tümör gibi anormal veya zararlı dokuları daha az cerrahi işlem uygulayarak etkisiz hale getirmek için yapılır. Neden bu yöntem? Genellikle çeşitli sebeplerle büyük bir ameliyat için şartları uygun olmayan veya ameliyat istemeyen hastalar için etkili bir yöntemdir. Ameliyatla yapılan tedaviye göre bir çok avantaj sunar. Ayrıca tümör veya istenmeyen dokulara geleneksel olan cerrahi yöntemlerle müdahale mümkün olmuyorsa bu tedavi şekli tercih edilir.
Perkütan ablasyon tedavisinin avantajları nelerdir?
- Perkütan ablasyon tedavisi için ciltte açılan küçük bir delik yeterlidir. Büyük kesilere veya dikişlere ihtiyaç duyulmaz.
- Görünür bir iz bırakmaz.
- İyileşme süreci oldukça hızlıdır. Hastalar kısa süre içinde normal aktivitelerine geri döner.
- Sadece hedeflenilen dokuda işlem yapılır. Yani sağlıklı dokular hiçbir şekilde hasar görmez.
- Sağlık durumu veya yaşı nedeniyle büyük cerrahi operasyonlara uygun olmayan hastalar için idealdir.
- Ultrason, BT veya MR gibi üst düzey görüntüleme araçları kullanıldığı için işlemin hassasiyeti,doğruluk oranı ve başarı şansı oranı yüksektir.
- Kataterin giriş noktası küçük olduğu için işlem sonrası ağrı da yok denecek kadar azdır.
- Hastanın sorunlarının devam etmesi halindeişlem, devam eden sorun için yeniden uygulanabilir. Yani perkütan ablasyonun tekrarı mümkündür.
- İşlem süresi kısadır. Hastanede kalmayı gerektirmez.
- Karaciğer, böbrek, akciğer ve tiroid tümörleri dahil olmak üzere birçok vaka için etkilidir.
Perkütan ablasyon tedavi çeşitleri nelerdir?
Radyofrekans ablasyon (RFA)
Radyofrekans ablasyon (RFA) tekniğinde, anormal dokuları yok etmek için yüksek frekanslı elektrik akımları kullanılır. İnce bir prob, ultrason gibi görüntüleme teknikleriyle hedef alana yönlendirilir. Isınan dokularda hücreler kademeli olarak öldürülür. Sık kullanılan bir prosedürdür. Özellikle tiroid bezlerinde, karaciğer, böbrek veya akciğerlerdeki küçük ve orta boyutlu tümörler için etkilidir.
Mikrodalga ablasyon (MWA)
Mikrodalga ablasyon(MWA)tekniğinde, anormal dokuları ısıtmak ve yok etmek için mikrodalga enerjisi kullanılır. Bu işlem daha büyük veya çoklu tümör içeren vakalar için daha uygundur. Kemik veya skar dokusu gibi daha düşük elektrik iletkenliği olan dokularda oldukça etkilidir. Tiroid nodülleri, karaciğer, böbrek ve akciğer tümörleri için sıkça tercih edilir.
Radyofrekans ablasyon (RFA) ve Mikrodalga ablasyon (MWA) Karşılaştırması
Radyofrekans ablasyonu |
Mikrodalga ablasyonu |
|
Enerji kaynağı |
Yüksek frekanslı elektrik akımları |
Elektromanyetik mikrodalga enerjisi |
Hedef dokunun boyutu |
Küçük ve orta boyutlu tümörler için daha uygun |
Daha büyük veya birden fazla tümör için etkilidir |
İşlem hızı |
Daha yavaş; ısının oluşması daha fazla zaman alır |
Daha hızlı; doku daha çabuk ısınır |
Hassasiyet |
Lokalize, küçük tümörler için yüksek hassasiyet |
Daha geniş alanları kapsar, hassasiyeti daha azdır |
Düşük iletkenlikte etkililik |
Düşük elektrik iletkenliği olan dokularda (örneğin, kemik veya skar dokusu) daha az etkilidir |
Düşük iletkenlikteki dokularda iyi çalışır |
Yaygın uygulamalar |
Tiroid bezi nodülleri, karaciğer, böbrek veya akciğer tümörleri gibi lokalize lezyonlar |
Tiroid bezi nodülleri, daha büyük karaciğer, böbrek, akciğer tümörleri veya çoklu lezyonlar, kemik |
Kriyoablasyon
Kriyoablasyon işleminde istenmeyen doku soğutulur ve dondurulur.Tiroid bezi, böbrek, prostat ve bazı kemik tümörleri için oldukça sık kullanılır.
Lazer ablasyonu
Lazer ablasyonunda, anormal dokuları ısıtmak ve yok etmek için yoğunlaştırılmış ışık enerjisinden yararlanılır. Bu yöntem oldukça hassastır ve nöroşirürji ve dermatolojide, tümörleri çıkarmak veya belirli lezyonları tedavi etmek için yaygın olarak kullanılır.
Geri döndürülemez elektroporasyon işlemi
Küçük elektrik darbeleri ile istenmeyen dokudaki hücrenin zarında hasar meydana getirilir ve delikler açılır. Termal olmayan bir yöntemdir, bu da kan damarları veya sinirler gibi hassas dokular için bu tedaviyi daha ideal hale getirir.
Yüksek yoğunluklu ultrason işlemi
Ultrason uygulaması ile vücut içinde derinlerdeki anormal dokular ısıtılarak yok edilir. İşlemin avantajlı olan yönü kesi yapılmamasıdır. Özellikle prostat kanseri ve rahim miyomları için sık kullanılan bir yöntemdir.
Kimyasal ablasyon
Kimyasal ablasyon, tümör hücrelerini yok etmek için doğrudan tümöre etanol veya asetik asit gibi maddelerin enjekte edilmesinin söz konusu olduğu farklı bir işlemdir. Diğer ablatif yöntemlere uygun olmayan hastalar için maliyet açısından daha idealdir. Genellikle karaciğer tümörlerinde kullanılır.
Perkütan ablasyon hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
- Tiroid nodülleri
- Tiroid kanserleri
- Guatr hastalıkları
- Karaciğer tümörleri
- Böbrek tümörleri
- Akciğer tümörleri
- Kemik tümörleri
- Prostat kanseri
- Rahim miyomları
- Kaslar veya diğer yumuşak dokulardaki anormal dokuların tedavisi
- Pankreas tümörleri
- Metastatik kanser
Perkütan ablasyon işleminin tiroid tedavisindeki önemi nedir?
Perkütan tiroid ablasyon tedavisi, tiroid tedavisi için özellikle iyi huylu tiroid nodülleri veya bazı tiroid kanseri türleri için büyük kolaylık sunan bir uygulamadır. 10 yılı aşkın süredir yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Daha büyük ameliyata gerek kalmadan ve ömür boyu hormon tedavisine ihtiyaç duymadan tiroid tedavisi söz konusu olur. Ameliyatsız tiroid kanser tedavisi sonrası yara izi kalmaz.
Perkütan ablasyon ile ameliyatsız tiroid nodül tedavisinin başında ultrason ile tirod bezindeki nodülün büyüklüğü, yapısı ve komşu yapılara uzaklığı tespit edilir. Yöntem ile sadece sorunlu bölge küçültülür veya yok edilir, tiroidin geri kalanında herhangi bir değişiklik oluşmaz. Oldukça hassas ve hızlı olan bu yöntem ile tiroid fonksiyonlarında bozulma olmaz. Çoğu insan kısa sürede rutinine dönebilir. Daha invaziv tedavilere alternatif olarak güvenli ve etkili bir seçenektir ve ameliyatsız guatr tedavisi ile 6-12 ay içinde arzulanan sonuçlara ulaşılır.
Perkütan ablasyon fiyatları ne kadar?
Hasta muayene edilmeden kesin bir fiyattan bahsetmek doğru olmaz. Tedavinin fiyatı pek çok faktöre bağlı olarak farklılık gösterir. Tedavi edilecek tümörün büyüklüğü, tipi ve bulunduğu bölge önemlidir. Bunlar işlem süresini etkileyeceğinden, dolaylı olarak fiyata da yansıyacaktır. Ayrıca kullanılan teknik, hastane veya klinik seçimi ve uygulanacak ek işlemler de maliyeti belirleyen diğer unsurlardır. Net bir şekilde perkütan ablasyon fiyatı almak için Antalya’da bulunan ve İstanbul ve Ankara gibi birçok ilden hastalara hizmet veren Girişimsel Radyoloji Uzmanı Doç. Dr. Bülent Çekiç ile iletişime geçebilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Perkütan ablasyon tedavisi nerede yapılır?
Perkütan ablasyon tedavisi özel klinik ve hastanelerde veya devlet hastanelerinde yapılmaktadır. BT, ultrason veya MR gibi görüntüleme cihazlarının bulunması gereklidir. Doç. Dr. Bülent Çekiç Girişimsel Radyoloji Kliniğinde perkütan ablasyon tedavisi yapılmaktadır.
Perkütan ablasyon güvenli mi?
Evet, perkütan ablasyon güvenli bir tedavi şeklidir. Sadece deride küçük bir delik açıldığı için ciddi bir cerrahi işlem yapılmaz. Bu sebeple kanama riski daha düşüktür ve iyileşme daha hızlıdır. Enfeksiyon riski de diğer cerrahi işlemlere göre oldukça düşüktür.
İşlem sırasında BT, MR veya ultrason gibi ileri görüntüleme teknikleri kullanıldığı için doğrudan hasarlı doku üzerinde işlem yapılır, sağlam dokular etkilenmez. Deneyimli tıbbi ekipler tarafından uygulandığında, tümörler veya tiroid nodülleri gibi durumların tedavisinde son derece güvenilir bir seçenektir.
Perkütan ablasyon tedavisinde ağrı olur mu?
Hayır, perkütan ablasyon tedavisi sırasında ağrı olmaz. İşlem sırasında hastalara genellikle lokal anestezi veya sedasyon işlemi uygulanır. Hasta uyanıktır ama uykulu gibidir, ağrıyı hissetmez. İşlem sonrasında tedavi bölgesinde hafif bir rahatsızlık veya ağrı olabilir, ancak bu genellikle basit ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilir ve birkaç gün içinde geçer.
Perkütan ablasyon tedavisinin riski var mıdır?
Perkütan ablasyon tedavisinin basit sayılabilecek bazı küçük riskleri ortaya çıkabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Giriş noktasında küçük bir enfeksiyon riski.
- Giriş noktasında hafif kanama olabilir.
- Kataterin yerleştirildiği damarda nadiren hasar.
- Tedavi edilen bölgede geçici bir hassasiyet ve ağrı.
- Tüm anormal doku tamamen tedavi edilmezse ek seanslar gerekebilir.
- Sedasyontercih edilmişse sonrasında bulantı veya uyku hali gibi hafif yan etkiler.
- Tedavi edilen alanın yakınında çok nadir de olsa pıhtı oluşabilir.
Perkütan ablasyon ile başka tedaviler birleştirilebilir mi?
Evet, perkütan ablasyon kemoterapi, radyoterapi veya cerrahi gibi tedavilerle birleştirilebilir ve genel etkinliği artırabilir. Örneğin, tümörleri küçültmek için kemoterapiyle birlikte kullanılabilir veya cerrahiden sonra kalan anormal dokuları hedef almak için uygulanabilir. Bu kombinasyon, özellikle büyük, zor erişilebilir veya diğer bölgelere yayılmış tümörlerde sonuçları iyileştirmeye yardımcı olur. Bu sayede hastanın ihtiyaçlarına göre daha kapsamlı ve kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturulabilir.